Widokówki bez retuszu - taki Rzeszów trafia na biurka urzędników [WIDEO]

Pocztówki zamiast folderów promocyjnych 

Fotografie stylizowane są na klasyczne widokówki, jednak zamiast reprezentacyjnych kadrów pokazują przestrzenie zdegradowane przez niekontrolowane parkowanie, również w miejscach o wysokiej wartości historycznej i kulturowej. Jak podkreślają autorzy akcji, celem nie jest estetyczna prowokacja, lecz zwrócenie uwagi na codzienność, która – ich zdaniem – rzadko przebija się do oficjalnego przekazu o mieście.

Pocztówki trafiają do władz miasta, radnych, posłów z Rzeszowa, urzędników, instytucji współpracujących z samorządem, dziennikarzy – także branżowych – oraz do władz uczelni wyższych kształcących przyszłych urbanistów, architektów, architektów krajobrazu i socjologów miasta. Kolektyw zachęca również mieszkanki i mieszkańców do samodzielnego wysyłania pocztówek. Jak podkreślają organizatorzy, im więcej osób zobaczy rzeczywisty obraz centrum, tym trudniej będzie utrzymywać przekonanie, że problem nadmiernej dominacji samochodów nie istnieje. Na jakąkolwiek reakcję adresatów wszyscy musimy poczekać, natomiast cieszy fakt, że temat zostaje publicznie podjęty w tak bezpośredni sposób. Bo kto dzisiaj wysyła sobie pocztówki?

Dlaczego w ogóle „samochodoza”?

Akcja jest odpowiedzią na rozdźwięk pomiędzy oficjalnym wizerunkiem Rzeszowa a doświadczeniem użytkowników centrum miasta. W miejskich materiałach promocyjnych Rzeszów przedstawiany jest jako ośrodek nowoczesny, ekologiczny i realizujący europejskie cele klimatyczne. Jednocześnie – jak wskazują działacze – w przekazie tym brakuje odniesień do problemów niekontrolowanego parkowania, niekompletnej infrastruktury rowerowej czy dominacji ruchu samochodowego w śródmieściu.

– „Samochodoza” to termin stosowany w urbanistyce i politykach mobilności, spopularyzowany w Polsce przez ekspertów zajmujących się transportem i ruchy miejskie. Określa trwałą, systemową dominację samochodów w strukturze miasta. Obejmuje nie tylko przeciążenie ulic ruchem, lecz także podporządkowanie przestrzeni publicznych parkowaniu oraz projektowanie miasta w sposób, który faworyzuje transport indywidualny kosztem pieszych, rowerzystów i komunikacji zbiorowej – wyjaśnia Bartłomiej Kwasek ze Strefy Działań Miejskich.

Jak dodaje, skutkiem takich decyzji jest „rozlewanie się” infrastruktury drogowej, utrata funkcji społecznych przestrzeni publicznych oraz spadek bezpieczeństwa. – "To problemy, których nie da się rozwiązać wyłącznie poprzez rozbudowę dróg" – podkreśla.

Zdaniem członków kolektywu, w Rzeszowie samochody zajmują dziś nie tylko ulice, lecz także deptaki, place i reprezentacyjne aleje. W efekcie piesi muszą poruszać się pomiędzy zaparkowanymi pojazdami, a przestrzeń publiczna traci swoje podstawowe funkcje społeczne i rekreacyjne.

- Czy centrum miasta naprawdę ma być miejscem, w którym piesi muszą przeciskać się między samochodami? W wielu miastach w Polsce i w Europie takie sytuacje należą już do przeszłości, u nas wciąż są codziennością. Akcja pocztówkowa pokazuje, jak bardzo rzeszowskie myślenie o przestrzeni publicznej odstaje od współczesnych standardów – mówi Rafał Piela ze Strefy Działań Miejskich i inicjatywy Rzeszów OdNowa.

Deklaracje a realne działania 

Działacze podkreślają, że nie kwestionują potrzeby istnienia transportu samochodowego, lecz zwracają uwagę na brak równowagi pomiędzy różnymi formami mobilności. W ich ocenie część inwestycji określanych jako działania na rzecz zrównoważonego transportu nie przynosi oczekiwanych efektów.

- Centrum miasta jest zdominowane przez samochody, a władze zdają się tego nie dostrzegać. Stąd nasz pomysł na pocztówki – symboliczne przypomnienie, że same deklaracje o zrównoważonym transporcie w Rzeszowie nie wystarczą, potrzebne są faktyczne, dobrze zaplanowane działania. Niestety większość inwestycji określanych jako „zrównoważona mobilność” to droga na skróty: bez rzetelnej diagnozy, bez spójnej strategii i bez rozwiązań, które ograniczałyby ruch samochodowy – podkreślają przedstawiciele kolektywu.

Społeczny głos w debacie o przyszłości miasta 

Strefa Działań Miejskich działa w Rzeszowie jako inicjatywa non profit, skupiająca mieszkanki i mieszkańców zaangażowanych w kwestie jakości przestrzeni publicznej, estetyki miasta, ochrony dziedzictwa kulturowego, zieleni oraz partycypacji społecznej. Jest również częścią ogólnopolskiej sieci ruchów miejskich, które promują zrównoważony rozwój miast i większy udział społeczności lokalnych w procesach decyzyjnych.

Kampania „Rzeszów Stolica Samochodozy” wpisuje się w szerszą debatę o przyszłości centrów miast i sposobach godzenia potrzeb różnych użytkowników przestrzeni. Jej autorzy liczą, że pocztówki staną się impulsem do rzeczowej rozmowy o kierunku rozwoju Rzeszowa – opartej nie tylko na deklaracjach, ale również na analizie codziennych doświadczeń mieszkańców.