IPN zakończył ekshumację we Lwowie-Zboiskach. Odnaleziono szczątki co najmniej 31 obrońców Lwowa

Pięć lat oczekiwania na zgodę

Prace poszukiwawcze na nieczynnym cmentarzu we Lwowie-Zboiskach rozpoczęły się jesienią 2019 roku, jednak pomimo ustalenia miejsca pochówku, strona ukraińska nie wyraziła wówczas zgody na ekshumację. Dopiero po pięciu latach starań i intensywnym dialogu prowadzonym na poziomie ministerstw kultury Polski i Ukrainy, zgoda została ostatecznie wydana 11 czerwca 2025 roku.

Cenne znaleziska i identyfikacja ofiar

W trakcie prac ekshumacyjnych ujawniono dwa zbiorowe groby. Oprócz szczątków 31 osób, znaleziono także liczne szczątki luźne, które mogą należeć do kolejnych kilkudziesięciu ofiar. Taki stan szczątków wynikał najprawdopodobniej z wtórnych pochówków oraz rozległych obrażeń, spowodowanych ciężkim ostrzałem artyleryjskim podczas walk. Ostateczna liczba ofiar zostanie ustalona po dalszych badaniach antropologicznych i genetycznych.

Wśród odnalezionych artefaktów znalazły się liczne elementy wojskowego wyposażenia, jak guziki, pasy czy maski przeciwgazowe, a także przedmioty osobiste, w tym medaliki i różańce. Najcenniejszym odkryciem jest 11 nieśmiertelników, które pozwolą na podjęcie działań identyfikacyjnych. Dzięki nim możliwe będzie ustalenie tożsamości poległych żołnierzy, przeprowadzenie badań genealogicznych oraz pobranie materiału genetycznego od ich krewnych.

Prace prowadził interdyscyplinarny zespół IPN we współpracy z ukraińskim partnerem – Towarzystwem „Ukraińska Pamięć” oraz przy wsparciu Konsulatu Generalnego RP we Lwowie.

Na czele brygada gen. Maczka...

W dniach 16 i 17 września 1939 roku Wojsko Polskie stoczyło ciężkie walki z Wehrmachtem na północnych przedpolach Lwowa. Głównym rejonem starć była miejscowość Zboiska, gdzie szczególnie wyróżniła się 10. Brygada Kawalerii płk. Stanisława Maczka, wspierana przez idące na odsiecz miastu oddziały dowodzone przez gen. Kazimierza Sosnkowskiego. Polskie wojska, dysponujące ograniczonym wsparciem artylerii, usiłowały powstrzymać niemieckie natarcie zmierzające w kierunku Lwowa od północy. Walki miały charakter zaciętych potyczek, w których użyto zarówno piechoty, jak i broni pancernej.

Obrona północnych podejść do miasta miała kluczowe znaczenie, ponieważ Niemcy starali się odciąć Lwów od zaplecza i zmusić go do szybkiej kapitulacji. Oddziały Maczka i Sosnkowskiego, mimo trudności w zaopatrzeniu i pogarszającej się sytuacji strategicznej, zdołały zatrzymać przeciwnika, a bitwy o Zboiska i Skniłów zapisały się jako jedne z najbardziej dramatycznych epizodów obrony miasta. 17 września sytuacja uległa jednak zasadniczej zmianie: agresja Armii Czerwonej na wschodnie granice II Rzeczypospolitej sprawiła, że Lwów znalazł się pod jednoczesnym naciskiem dwóch armii. Bohaterska obrona została okupiona wysokimi stratami, a poległych żołnierzy często grzebano w pobliżu miejsca walk. Jednym z takich miejsc pochówku była mogiła we Lwowie-Zboiskach.